Demokrasi Bedava Bir Hak Değildir


“Bir ülkenin idaresi imtiyazlı bir azınlığın ellerinde değildir. Her birimiz, birer yurttaş olarak görevlerimizi yerine getirdiğimiz oranda güçlüyüz ve zorbalığa karşı direnebiliriz. İster sokağınızdaki bir çukur olsun isterse de ulusa sesleniş konuşmasındaki yalanlar, konuşun, soru sorun ve gerçeği isteyin. Demokrasi bedava bir hak değildir… Fakat bu ülkede yaşıyoruz ve eğer üzerimize düşeni yaparsak ancak çocuklarımızın da yaşayacağı yer burası olacak...”


Yukarıdaki sözler son izlediğim Fair Game –Meşru Hedef- isimli filmden alınma. Yönetmenliğini Doug Liman’ın yaptığı filmin başrollerinde Naomi Watts ve harika bir oyunculuk eşliğinde yukarıdaki sözlerle filmi kapatan Sean Penn yer alıyorlar.

Film gerçek bir öykü. Amerika’da 2000’li yılların başında Bush yönetimini ciddi sıkıntıya sokan Plamegate Skandalı’nı anlatıyor…

Görünürde Enerji Danışmanı olan Valerie Plame Wilson –Naomi Watts- CIA’de Irak’daki kitle imha silahlarını araştıran bir birimde gizli ajan olarak çalışmaktadır. Birim Irak’ın Nijer’den çok büyük miktarda Uranyum satın aldığı bilgisine ulaşınca bu bilginin doğruluğunu teyit etmek amacıyla ajan Valeri’nin eşi, bölgeyi çok iyi bilen ve bölgede bağlantıları olan eski Büyükelçi ve Diplomat Joseph Wilson’dan –Sean Penn- yardım talep eder. Wilson Nijer’e gider ve raporunu hazırlar. Raporda Irak ve Nijer arasında sözü edilen Uranyum satışına ilişkin herhangi bir kanıt olmadığını belirtir.

Sonrasında 2003 yılında sahip olduğu kitle imha silahlarını bahane ederek Irak’ı işgale eden Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Bush, ulusa sesleniş konuşmasında Joseph Wilson’un raporunu çarpıtıp yalan söyleyince Wilson’da New York Times gazetesine “Afrika’da Ne Bulmadım” –“What I didn’t Find in Africa”- başlıklı bir dizi makale yazar ve gerçekleri açıklar.

Irak’a savaş açma gerekçelerinin doğruluğunun sorgulanması hükümettekileri kızdırır ve karşılığında Joseph Wilson’un eşinin gizli kimliğini ifşa ederler. Valeri Plame Wilson CIA’deki işinden uzaklaştırılır, kimliği açığa çıktığı için yürüttüğü görevler ve filmdeki Irak’tan çıkarmaya çalıştığı Fizikçi gibi bu görevlerde yer alan herkes risk altında kalır. Wilson ailesi, karı koca her ikisi de birer “Meşru Hedef” haline gelirler.

Sonuçta Valerie Plame Wilson hükümeti neden oldukları zararlardan ötürü dava eder. Yargılamaların sonucunda, kimliğinin basına sızdırılmasından sorumlu olarak Başkan Yardımcısı Dick Cheney’in Başdanışmanı Lewis Libby suçlu bulunur ve 30 ay hapse mahkûm olur.

Hollywood’un sonuna kadar kullandığı, kendi ülkelerine ait çirkinlikleri olduğu gibi filmleştirebilme özgürlüğüne bir kez daha gıpta edip yazımın en başında aktardığım Sean Penn’in sözlerini dostlarımla paylaşmak istedim. Her ne kadar Sean Penn filmde o sözleri “Tanrı Amerika’yı korusun” diye bitirdiyse de, söyledikleri bizler, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları için de geçerli diye düşünmüştüm.

Paylaşmak için, malum, Facebook sayfamı açtığımda karşıma bir dostumun paylaştığı video çıktı, bir televizyon programından alıntı. Programcı elindeki mikrofonu uzatıp soruyordu sokaktan geçenlere; “Kıbrıs nerededir?”

İşte sokaktaki vatandaştan gelen yanıtlar; “Ege’de, Karadeniz’de, Yunanistan’ın yakınında, Türkiye’nin dışında ama bilemiyorum, Güneydoğu Anadolu’da, Hatay’da, Adana’da…” Durun daha bitmedi… Bir de trajikomik yanıtlar var; Askerliğini Kıbrıs’ta yaptığını söyleyen vatandaştan gelen “Sicilya tarafında olması lazım, Sicilya Denizine bağlı…” yanıtı ve benim kişisel favorim olan yanıt; “Kardak’da…”

Kendisine mikrofon uzatılan 15 kişiden “Akdeniz” yanıtını verenlerin sayısı sadece 3 kişiydi… Allahtan programcı sadece Kıbrıs’ın nerede olduğunu sormuş. Es kaza Türkiye’nin Kıbrıs politikasını sorsaydı ne yanıtlar çıkardı, nice olurdu hallerimiz?

Sitede bu görüntüleri izleyenler genellikle “yuh artık” mealinde yorumlarda bulunup Aziz Nesin’in malum lafına gönderme yapmışlar. Bir kısım yorumcu da “Dağdaki çobanla benim oyum neden bir?” diyen manken Aysun Kayacı misali, bu kadar cahil halleriyle oy kullanmalarından şikâyetçi olmuş. Haklılar…

Yanlış anlaşılmasın demek istediğim Biz bu kadar cahil olduğumuz için gerçek demokrasi ile yönetilmiyoruz demek değil. Ayrıca ortalama Amerikalının bilgi düzeyi açısından ortalama Türk vatandaşından farklı olduğunu da düşünmüyorum. Hatta yine Facebook’da benzer bir video izlemiştim. Programcı sokaktaki sıradan Amerikalıları durdurup onlara “Irak nerededir?” diye soruyordu. Aldığı yanıtlar en az bizimkilerin “Kıbrıs nerededir?” sorusuna verdiği yanıtlar kadar korkunçtu!

Demek istediğim sokaktaki insanın değil ama ortalamanın üzerindeki vatandaşların, okumuşların, yarı-aydın ve aydınların yani Kıbrıs’ın yerini çok iyi bilenlerin iki ülke arasında farklılık göstermesi. Bize göre çok daha gelişmiş demokrasi olan Amerika Birleşik Devletlerinin bu gruptaki vatandaşlarının farkındalığı ve sorumluluklarının bilincinde olmaları ve “sorgulamaları”... Bu yüzden ABD’yi yönetenler birbiri ardına gelen ve sonu “gate” ile biten skandallardan kurtulamıyorlar sanırım.

Şimdi diyeceksiniz ki; “İyi de, bizde soru soranlar, sorgulayanlar hep haksızlığa uğradı, susturuldu…” Haklısınız. Ama artık konuşmanın, tepki göstermenin zamanı gelmiştir belki. Bir vatandaşın gerçek tepkisi de özgürce konuşabildiği seçimlerdir. Yukarıda da yazdım; Sean Penn filmin son sahnesinde diyor ya “Demokrasi bedava bir hak değildir” diye. Değildir ve hak edilmelidir. Kıbrıs’ın nerede olduğunu bilenlerdensek eğer hak edelim. Kıbrıs’ın yerini bilmekle kalmayıp, Türkiye’nin Kıbrıs politikasını da öğrenelim, araştıralım, soru soralım ve oyumuzu ona göre verelim. Kıbrıs’ın yerini bilmeyenler ise nasıl olsa satacaklar oylarını bir torba kömüre ya da kıytırık bir ev eşyasına.

Eğer Kıbrıs’ın yerini bilip de daha fazlasını merak bile etmeyen, soru sormayanlardan iseniz demokrasiyi hak etmiyorsunuz demektir. Tıpkı filmin bir diğer sahnesinde olduğu gibi;

Filmde Robert Wilson konferans verdiği topluluğa soruyor;

“Kaçınız Başkan Bush’un ulusa sesleniş konuşmasında savaş nedeni olarak belirttiği 16 kelimelik cümleyi biliyor?” Bilen kimse çıkmıyor. İkinci soruda ise dinleyicilere “Peki kaçınız Eşimin adını biliyor?” sorusunu yöneltiyor. Neredeyse tüm eller havaya kalkıyor.

Bizler de Demokrasiyi hak etmek için her zaman ilk sorunun yanıtını bilmek zorundayız. Bize söylenilen her şeyi sorgulamak, araştırmak ve Sean Penn’in de filmde dediği gibi ister sokağımızdaki basit bir çukur olsun isterse de ulusa sesleniş konuşmasında söylenmiş bir yalan daima ama daima gerçeği istemeliyiz...




Etiketler: