Vietnam Laos Kamboçya Seyahatnamesi 11

Tarihi acılarla dolu güzel ülke; Kamboçya

Siem Reap ve Muhteşem Angkor

Ertesi sabah yataktan 04.00’de üstelik de en ufak bir huysuzluk bile yapmadan çıkıyorum. Çünkü Angkor Wat’a gidiyoruz. Her ne kadar Dünyanın Yeni 7 harikasından olmasa da Angkor Wat her gezginin hayallerini süslüyor eminim, olmazsa olmazlardan yani. Ayrıca büyük olasılık eğer o "7 harika" listesine bir sekizinci eklenecek olsaydı ilk sırada Angkor Wat vardı. Ve şahsi kanaatim odur ki Rio’daki Kurtarıcı İsa Heykeli (Cristo Redentor) veya Roma’daki Colosseum yerine malum listede Angkor Wat olmalıydı.

Önce küçük bir açıklama yapmalı. Angkor; Khmer dilinde şehir, Wat ise tapınak anlamına geliyor. Siem Reap şehrine yaklaşık 6 kilometre mesafede, sık ormanlar içerisinde yer alan Angkor neredeyse 1000 kilometrekareye yayılmış irili ufaklı düzinelerce tapınaktan oluşan bir Tapınak Şehir. Unesco tüm bu alanı Angkor Arkeolojik Parkı olarak adlandırıyor ve tapınaklardan en bilineni Angkor Wat da Unesco’nun Dünya Mirasları listesinde…

Khmer İmparatorluğunun şaşalı Angkor Dönemi Milattan Sonra 800’lü yıllarda başlamış. Bu yüzyılın hemen başında Khmer Kralı II. Jayavarman,  Kambujadesa’nın yani Kamboçya’nın bağımsızlığını ilan edip Tonle Seap gölünün kuzeyine kendi başkentini kurmuş. İzleyen 300 yıl boyunca Khmerler, Angkor olarak anılan bu bölgede, mimari ve taş yontma sanatında doruğa ulaşan çok sayıda eser inşa etmişler. Her biri birer sanat eseri bu tapınaklar, işlevsel bir şekilde birbirine bağlanmış kanallar ve yollardan oluşan, devasa bir şehrin içerisinde yer alıyormuş. Ve bu şehir de Endüstri Devrimi öncesinde, bir milyondan fazla nüfusuyla yeryüzündeki en büyük iki şehirden biriymiş… (Diğeri Meksika’daki Maya şehir Tikal)

Bu muhteşem şehrin en önemli eseri Angkor Wat 1100’lü yıların başında Kral II. Suryavarman tarafından yaptırılmış. Yaklaşık 200 hektarlık bir alan üzerinde yükselen Angkor Wat, yeryüzünde bu güne kadar inşa edilmiş en büyük dini yapı. Başlangıçta Tanrı Vişnu’ya adanmış bir Hindu Tapınağıyken 14. yüzyılda Budist tapınağa dönüştürülmüş ve içerisine bugün gördüğümüz Buda heykelleri eklenmiş. Angkor Wat’ın siluetinde gördüğümüz tepe ve kuleler Hinduizm ve Budizm’deki fiziksel, metafiziksel ve spritüal evrenlerin merkezi olan Mount Meru’yu simgeliyormuş. Tapınağın duvarlarında ünlü Hint destanları Ramayana ve Mahabharata’nın tasvir edildiği harika kabartmalar var. Bir de her biri diğerinden farklı tasvir edilmiş yaklaşık iki bin kadar Apsara kabartmasını Angkor Wat’ın duvarlarında görmek mümkün…

Angkor’u gezmek için bir gün yeterli değil ama maalesef bir önceki günün tamamına yakınını Luang Prabang’dan Siem Reap’a uçmaya çalışarak geçirdiğimizden önümüzde sadece bir günümüz var. (Gerçi eğer Siem Reap’a zamanında gelebilseydik 1,5 günümüz olacaktı ki, onun da yetersiz olduğunu Angkor’a adım atmaz anlıyorsunuz, naçizane önerim en az 3 gün…)

Angkor girşindeki gişelerden 20 Usd karşılığında 1 günlük “havalı” biletimizi alıyoruz. Havalı diyorum çünkü hemen oracıkta, bilet gişesindeki minicik bir kameraya gülümsüyorsunuz, fotoğrafınızı çekip biletinizin üzerine basıveriyorlar. Ardından ortalık hala karanlıkken orada olduğunu bildiğimiz ama henüz göremediğimiz, uzaklardaki Angkor Wat’ın karşısına dizilip güneşin doğuşunu bekliyoruz. Bir süre sonra gökyüzünü kaplayan kızıllıkla birlikte Angkor Wat’ın o bildik görüntüsü yavaştan karşımızda beliriyor. Ve evet, en az fotoğraflarındaki kadar etkileyici…

Uzaklardaki Ankor Wat'ı ilk görüş...

Gündoğumunda Angkor Wat

Günün ilk ışıklarılarıyla Angkor Wat

Angkor Wat'a giriş

Angkor Wat’a karşı gündoğumunu izleyip bu anı daha sonra anlatıp hava atmak üzere belleğime kaydettikten sonra bir iki kilometre kadar kuzeydeki Angkor Thom’a geçiyoruz.

Adeta şehir içinde bir şehir olan Angkor Thom’un sözcük anlamı Büyük Şehir ve Khmer İmparatorluğunun son başkenti. Kral VII. Jayavarman tarafından 12. yüzyılda yaptırılmış. Geniş bir hendek ve yüksek duvarlarla çevrili ve yaklaşık üç kilometrekare büyüklüğünde. Angkor Thom içerisindeki tapınakları gezmeye başlıyoruz.

Önceden uyarmalıyım yazının bundan sonrası birazcık sıkıcı olabilir, izninizle daha da sıkıcı yapmamak adına “sonra şuraya gittik, ardından buraya gittik” gibi cümleler kullanmadan ziyaret ettiğimiz sırayla Tapınakları anlatayım.

Bayon Tapınağı: Tabii ki önceliği Tapınakların en önde gelenine vermeli.  Burası şehrin tam merkezinde yer alıyor ve zamanında İmparatorluğun resmi tapınağıymış. Üç katlı, 54 kuleli ve kulelerinde de “Big brother is watching you” şeklinde, fakat belli belirsiz bir gülümseme ile sizi izleyen 200 kadar devasa yüz tasviri var. Bir de duvarlarındaki kabartmalar, Angkor’daki tüm tapınaklarda olduğu gibi harika.

Baphuon Tapınağı: Tanrı Shiva adına yapılmış bir tapınak. Burası en eski ve en fazla hasar görmüş tapınaklardanmış. Birazcık tırmanmayı göze alırsanız en üst seviyesindeki manzara fena değil.

Fillerin Terası: Adından da anlaşılacağı gibi burası bir tapınak değil. Angkor Thom şehrinde geçit törenlerinin yapıldığı ve ismini –büyük olasılıkla- meydanı çevreleyen, kayalardan yapılma onlarca fil büstünden alan meydan. Fillerin Terasının hemen bitişiğindeki bir diğer geniş alanın isimi de; Cüzzamlı Kral Terası (Terrace of the Leper King). Kral burada halkını dinlermiş.

Neak Pean Tapınağı: Büyükçe bir havuzun ortasında yükseliyor. İsmi "Birbirine dolanmış yılanlar" anlamına geliyor ve tapınağın kaidesindeki yılan heykellerinden (Naga) geliyormuş. Tarihçilere göre bu Tapınak Anavatapta’yı, yani Hindu mitolojisinde yer alan ve suları tüm hastalıkları iyi eden Himalayalardaki kutsal gölü temsil ediyormuş.

Preah Khan Tapınağı: İsmi Kutsal Kılıç anlamına geliyor. Rehberimiz bu tapınağın bir zamanlar 100 Bin kişiye ev sahipliği yaptığını söylediğinde “Yok artık daha neler” dediğimi iyi anımsıyorum. Haklıymışım; yazıyı hazırlarken araştırdım, burası 100 Bin kişilik bir kuruluşun merkeziymiş. Şehir ve Tapınak ileri gelenleri ve Budist Üniversitesi öğrencilerinin oluşturduğu bir kuruluş…

Ta Phrom: Hiç kuşkusuz Angkor Wat’dan sonra en bilinen Tapınak. Angelina Jolie’nin "Lara Croft: Tomb Raider" filmi sayesinde ünlü oldu. Fakat büyük olasılıkla Hollywood etkisi olmasaydı yine de ünlü olurdu. Çünkü burası Angkor Thom içerisindeki tapınaklar arasında en iyi korunmuş olanı. Yani nasıl bulunduysa öyle bırakılmış, Fransızlar bir zamanlar Budist Tapınak ve Üniversite olan Ta Phrom’u bulduktan sonra olduğu gibi bırakıp hiç ağaç kesmemişler. Angkor denildiğine akla gelen o taştan duvarları delen, aralarından geçen dev ağaç dallarını en iyi bu tapınakta görebilirsiniz.

15. yüzyıla gelindiğinde, Budist bir Tapınak olarak işlevini sürdürmeye devam eden Angkor Wat dışında, Angkor Şehri tümüyle terkedilmiş. Gerçek neden bilinmiyor ama bazı teoriler mevcut. Bunlardan ilki çevre krallıkların istilası. Bir diğeri süregelen savaşlar nedeniyle fakirleşen Angkor Krallığının şehrin ihtiyaçlarını karşılayamaz hale gelmesi. Krallık şehrin yaşam kaynağı olan su kanallarına gerekli bakımı yapamayınca Angkor’un kalabalık nüfusunu doyuran pirinç tarlaları susuz kalmış ve halk da şehri terk etmiş. Ve bir de Veba nedeniyle şehrin büyük çoğunluğunun ölüp kalanların da şehri terk ettikleri teorisi var. Yazılı herhangi bir belge olmadığından gerçek neden bilinmiyor. Tek bilinen 19. yüzyılın sonlarına kadar bu dev şehrin sık ormanlar tarafından kuşatılmış ve ıssız olduğu. Ve bu terk edilmişlik içinde de ağaçlar, insan yapısı taştan binalara karşı zamanın onlara sağladığı avantajı kullanıp Ta Phrom’daki o inanılmaz manzaraları yaratmışlar.

Günün ikinci yarısında yeniden başladığımız yere dönüp Angkor Wat’a gidiyoruz.

Bu topraklarda, yani Anadolu’da yaşayan bir gezgin olmanın şöyle bir handikabı var; kimi zaman gittiğiniz diyarlardaki bazı eserleri gördüğünüzde azıcık burun kıvırabiliyorsunuz. Hele de öncesinde hakkında methiyeler düzülen çokça yazı okuduysanız. Sözgelimi, itiraf ediyorum, Peru’ya gittiğimde sürekli karşıma çıkan ve gururla sergilenen Inka duvarlarına bakıp “Ne var ki, bildiğin duvar yahu?” dediğim olmuştur. Ne de olsa 1500’lü yıllarda Inka’lar bu duvarlarla uğraşırken, Bizim Koca Sinan Edirne’de Selimiye’yi inşa ediyordu. Aspendos’daki Antik Tiyatro biteli ise 1300 yıl olmuştu. İşte Angkor’da böyle bir “burun kıvırma” hissi yok. Devasa yapının karşısında dururken, şaşırıyor, “Vay be, bunu nasıl yapmışlar?” diyor Erich Von Daniken’in Tanrıların Arabaları kitabında anlattığı “kesin uzaylılar yaptı” teorisinin kanıtlarını aramak istiyorsunuz. (Bu arada Inka duvarlarına hafiftan burun kıvırdıysam da saygıda kusur etmedim ve tabii ki Machu Picchu’yu farklı bir yere koyuyorum)

Angkor Wat ile ilgili yukarıda temel birkaç bilgi vermiştim, yeniden yazacak bir şey yok. Tek söyleyebileceğim şu; gerçekten büyük ve fazlasıyla etkileyici bir mekân.

Angkor Wat’da 1-2 saat geçirip, gündüz gözüyle de fotoğrafladıktan sonra günün son atraksiyonu için Phnom Bakheng Tapınağına gidiyoruz.

Phnom Bakheng bir tepe üzerinde kurulu, Tanrı Shiva’ya adanmış bir Hindu tapınağı. Önce ağaçların arasındaki bir yoldan tepeye yürüyorsunuz, ardından da hafif piramidi andıran Tapınağın bir hayli dik ve dar merdivenlerine tırmanıp en yukarıdaki terasa ulaşıyorsunuz. Ama olay bu cümlede anlattığım kadar basit değil, çünkü bu Tapınak tüm turistlerin gün batarken Angkor’u izlemek için geldiği yer ve çok kalabalık. Tapınağın oturduğu tepeye giden yolu yürümenin alternatifi fillerle çıkmak, ama orada da her daim uzun bir kuyruk olduğundan pek tavsiye etmem. Bir de en yukarıda “şöyle harika bir gün batımında Angkor fotoğrafı çekeyim” düşüncesiyle, tripodunuzu yerleştirip uzun uzun uğraşıp harika kareler çekme fanteziniz varsa boşverin, çünkü metrekareye sizinle aynı fanteziye sahip en az 3-5 kişi düşüyor… Fakat fotoğraf çekmeyi kafaya takmazsanız, sadece Angkor üzerinde günbatımını izlemek de çok güzel. Bu güzelliğe gölge düşüren tek şey ise yıllar sonra bu yazıyı hazırlarken Phnom Bakheng hakkında okuduklarım; turistler için bu kadar popüler olması nedeniyle tüm Angkor’da en fazla zarar gören Tapınak burasıymış…

Ve fotoğraflar. Henüz Temel fotoğraf eğitimi almamışken ve eski makinemle üstelik de Canon 18-55 Lens ile çektiğim Fotoğraflar, yani iddialı değilim...

Angkor Thom'a girerken

Bayon Tapınağı, Duvar kabartmaları

Bayon Tapınağı, Apsara

Bayon Tapınağı, Big Brothers are watching us

Bayon'da Apsara Dansçıları

Bayon'dan son kare

Baphuon Tapınağı

Fillerin Terası

Fillerin Terası'na ismini veren Fil Büstlerinden

Cüzzamlı Kral Terası'ndan

Neak Pean Tapınağı

Angkor'daki irili ufaklı düzinelerce tapınaktan biri

Tapınak Duvarlarından ayrıntı; Apsaralar..

Preah Khan Tapınağına giderken

Preah Khan Tapınağı

Ta Phrom Tapınağından

Ta Phrom

Ta Phrom'un zaman içinde taş duvarları kaplamış ağaçları

Ta Phrom'dan müstehcen bir kare...

Ta Phrom'un Taş duvarlarına karışmış ağaç kökleri

Gündüz Gözüyle Angkor Wat

Klasik Angkor Wat Fotoğrafı

Angkor Wat'da olmanın keyfini çıkarmak...

Polis mi? Bana ne, Ben maymunum!

Günün en genç ziyaretçisi

Bir tane daha klasik Angkor Wat fotoğrafı

Phnom Bakheng'den Angkor'a bakış

Phnom Bakheng'de günbatımını bekleyen kalabalıktan

Ve bu da meşhur günbatımı...

Yazının başlarında Angkor Wat -veya Angkor- için her gezginin hayallerini süslüyordur dedim ya, işte size kanıtı. Pek çok Türk gezgin bu muhteşem Tapınaklar şehrini gezip, gördüklerini ve bir sürü yararlı bilgiyi bloglarında veya web sayfalarında paylaşmışlar. İşte size bibliyografya tadında linkleriyle birlikte bir liste; kimler Angkor’u nasıl anlatmış… (Not; gözümden kaçanlar olmuştur mutlaka, af ola…)

• Nevzat Gökmen’in Üzerinde Güneş Batmayan Topluluk; Sırtçantalılar’daki yazısı; Tapınaklar Diyarı Angkor.
• Gezi/Yorum isimli kişisel blogdan oldukça ayrıntılı bir Angkor yazısı; Angkor Wat; Kamboçya’nın Dünya Mirası.
• Birinde 16 diğerinde ise 11 ay dünyayı gezmek için yollara düşen Başar Kurtbayram’ın, Şimdi Gezelim isimli sitesindeki yazısı; Angkor Wat
• Yazım tarzını çok sevdiğim sevgili Şilan Küçükokur Bartel’in kendi sitesi Seyahat Günlükleri'ndeki yazısının ismi; Doymadım, Doyamadım Gezmelere Seni Ben: Siem Reap ve Angkor Tapınakları.
• "Çok Okuyan Çok Gezen" Sevil Mert, Bangkok’tan Angkor Tapınağına Gidiş isimli yazısında 3 günlük bir Angkor Turu için gerekli her türlü bilgiyi vermiş…
• Mehmet Genç, MGFotoğraf isimli sitesinde yer alan Kamboçya Gezi Notlarım başlıklı yazısında Angkor’dan söz etmiş. Verdiği kısa ve öz bilgilerin yanında bir de kendi çektiği Siem Reap’a ait video görüntüleri var.
• Gezgin Dergisinin internet sitesinde yer alan Ömer Serdar Bakır’ın yazısı gerçekten keyifli; AngkorTapınakları.
• Yazım tarzını çok sevdiğim bir blogger daha, “Avareliğini gururla ifşa eden çömez bir seyyah” Sevgili Duygu Can, Bir tur atıp geleceğim isimli sitesinde Siem Reap – Angkor Tapınakları yazısıyla anlatmış Angkor’u. (Not: çömez falan değil…)
• Melih Eriş ve Füsun Z. Uzunoğlu tecrübelerini paylaştıkları Güneydoğu Asya isimli sitelerindeki yazıda Angkor hakkında önemli bilgiler vermişler; Angkor Wat Bölgesi.
• Zeynep ve Urun Gezmeden olmaz isimli sitelerinde Angkor'dan söz etmişler; Kamboçya Gezisi ve Kamboçya'nın Acı Tarihi.
• Sevgili Ayfer ve Onur'un sitelerinden, Ayfer-Onur Seyahatnamesi'nden bol bilgi içeren, rehber tadında bir yazı; Siem Reap.
• Gökhan Erdoğan'ın sitesi Uzak Rota'dan Dora Göksal imzalı bir bisikletle Angkor'u gezme deneyimi; Siem Reap ve Bisikletle Angkor Tapınakları.
• Ve tabii ki Kemal Kaya’nın Yolda Olmak isimli sitesi… Burada Angkor’u anlatan 3 farklı yazı var; DünyanınEn Büyük Tapınak Şehri: Angkor Wat, Angkor Wat Tapınakları ve Angkor WatTapınağında Günbatımı. Ayrıntılı, bol fotoğraflı yazılar.
• Açık ara en güzel fotoğraflar ise, bu geziye de birlikte katıldığım sevgili Dostum “fotoğrafçı” Mustafa Turgut’un sitesinde; Angkor Vat I Kamboçya albümünde…
• Ve son olarak turda birlikte olduğum bir diğer Dost; Dr Ümit Kuru’nun Gezekalın isimli sitesinde Angkor’u anlattığı bölüm; Kimerlerin Ülkesi-Kamboçya-Siem Reap.

Phnom Bahkeng’de gün batımını izledikten sonra Siem Reap’a döndük. Daha önce de dediğim gibi Angkor’u gezebilmek için bir gün yeterli değil maalesef, ama en azından Ben kendi bir günümü iyi değerlendirdim diyebiliyorum.

Akşam otele uğrayıp yemek faslının ardından önce Gece Pazarına oradan da yine Barlar Sokağına gittik. İnsan çok sevdiği bir şehirde fazla zamanı olmayınca yorulmak da bilmiyor…

Ertesi sabah başkent Phnom Phen’e uçuyoruz.

Bu da son fotoğraf olsun; 

Sürecek